1840

Staten van de bevolking der steden en gemeenten
De tabellen zijn gebaseerd op de “Staten van de bevolking der steden en gemeenten van het Koninkrijk der Nederlanden”. De telling bevat voor elke gemeente het aantal huizen, het aantal huisgezinnen, het aantal mannen, het aantal vrouwen, en het totaal aantal inwoners. Zij bevat verder per geslacht een indeling naar burgerlijke staat en een indeling van de bevolking naar godsdienstige gezindheid.
De provincies zijn ingedeeld naar steden en gemeenten. De plattelandsgemeenten zijn vaak gerangschikt naar district of arrondissement. Er zijn totalen gegeven van de steden, de districten, de plattelandsgemeenten en de provincie als geheel.
Deze gedrukte bron is hier integraal overgenomen. Daaraan zijn twee kolommen toegevoegd met respectievelijk de standaard schrijfwijze van de plaatsnaam en de gemeentecode. Dit om vergelijking met andere bronnen te vergemakkelijken. Voorts zijn er nog kolommen met opmerkingen en bronfouten toegevoegd.
De gegevens zijn allemaal gecontroleerd op fouten bij het invoeren. Voorts zijn alle totalen herberekend en vergeleken voor zover mogelijk. Bijvoorbeeld het berekende totaal van alle gezindten moet gelijk zijn aan het gegeven totaal der inwoners. Het totaal der mannen moet gelijk zijn aan het getal der mannen naar burgerlijke staat. De behandeling van geconstateerde fouten is in de kolom bronfouten of opmerkingen verantwoord.
Belangrijke correcties op de Volkstelling van 1840 zijn te vinden in de bijlage van de volkstelling van 1859. Het betreft met name de provincie Limburg en Nederland als geheel. De positie van Limburg was in 1839 grondig veranderd: in dit jaar werd Limburg, dat van 1830-1839 onder Belgisch bestuur viel, gesplitst in twee delen. Eén deel werd de huidige provincie van het Koninkrijk Nederland, het andere werd een provincie van België. Alle correcties die op genoemde bijlage zijn gebaseerd, zijn in de kolommen met opmerkingen verantwoord.
De verbeterde opgaven voor Limburg betreffen data naar burgerlijke staat, maar niet die naar godsdienstige gezindheid. Het totaal der inwoners naar burgerlijke staat week hierdoor af van het totaal naar gezindheid. De juiste indeling naar gezindheid was op basis van deze bronnen niet te achterhalen. Bij de opmerkingen wordt u op deze afwijkingen geattendeerd.

Recapitulatie: leeftijdsopbouw en burgerlijke staat per provincie
In de laatste tabel zijn provinciale lijsten van de leeftijdsopbouw en de burgerlijke staat van de bevolking opgenomen. Hiervoor is in hoofdzaak gebruik gemaakt van de “Staten van de bevolking der steden en gemeenten” uit 1841. Deze bevat voor elke provincie, met uitzondering van Limburg, een opgave van de bevolking naar ouderdom en burgerlijke staat. Deze lijsten zijn in de digitale bron integraal overgenomen. Voor Limburg ontbreekt in de betreffende bron echter de indeling naar burgerlijke staat. In de bijlage van de Volkstelling van 1859 is de volledige staat van de bevolking naar ouderdom en burgerlijke staat van Limburg opgenomen. De opgaven van Limburg en Nederland als geheel zijn hieruit overgenomen.
Voor de provincie Gelderland bevat deze bijlage gecorrigeerde lijsten. Deze zijn in de onderhavige digitale bron verwerkt. In de kolommen met opmerkingen zijn afwijkingen van de oorspronkelijke opgaven uit 1841 verantwoord.
De bevolkingsstaten zoals hier gepresenteerd, zijn ten eerste gecontroleerd op fouten bij het invoeren van de data. Ten tweede zijn alle totalen herberekend en indien nodig gecorrigeerd. Voorts zijn de totalen, zoals op diverse plaatsen gegeven, onderling vergeleken en eventueel aangepast. In de kolommen “opmerkingen” zijn steeds alle correcties en aanpassingen vermeld.